Zaten Büyük Patlama'dan 400 milyon yıl sonra, yani 13,8 milyar yıl önce, genç bir galakside Güneşimizin 1,6 milyon katı kütleye sahip bir kara delik vardı. Bu, uluslararası bir araştırma ekibinin James Webb Uzay Teleskobu ile yaptığı gözlemlerle gösterilmiştir. Cambridge İngiliz Üniversitesi'nden Roberto Maiolino liderliğindeki bilim adamları, Nature dergisinde, bu kadar büyük kara deliklerin bu kadar kısa sürede nasıl oluşabildiğinin bir sır olarak kaldığını yazıyor.
Kara delikler, Güneşimizin kütlesinin kat kat üzerinde olan yıldızların nükleer enerji rezervlerini tüketmesi sonucu oluşur. Bir süpernova patlamasında yıldızlar gaz kabuklarını uzaya fırlatırken iç kısımları amansız bir şekilde çöker. Böyle bir yıldız kalıntısının kütleçekimi sonunda o kadar güçlü hale gelir ki, ışık bile kaçamaz; dolayısıyla kara delik adı da buradan gelir.
Kara delikler çevrelerindeki maddeyi emerek zamanla kütle kazanabilirler. Ancak teorik tahminlere göre, bir kara deliğin uzak galaksi GN-z11'de keşfedilen nesne gibi süper kütleli hale gelmesi için yaklaşık bir milyar yıla ihtiyacı var.
Reklam | Okumaya devam etmek için kaydırın
Işığın 13,4 milyar yıllık yolculuğu
Araştırmacılar tarafından galaksiden alınan ışığın Dünya'ya ulaşması 13,4 milyar yıl sürdü; yani gökbilimciler galaksiyi ve onun kara deliğini, kozmosun sadece 400 milyon yaşında olduğu bir zamanda görüyorlar. Maiolino, “Bu kadar büyük bir kara deliği görmek için çok erken” diyor. “Dolayısıyla bu tür kara deliklerin oluşup gelişebileceği başka yollar aramalıyız.”
Maiolino ve meslektaşları iki olasılık görüyor: Ya kara delik, bir yıldızın çöküşünden çok daha büyük bir kütleye sahip, daha önce bilinmeyen bir süreç tarafından yaratıldı. Veya gelişimi boyunca, en azından geçici olarak teorik modellerin öngördüğünden çok daha fazla gazı absorbe edebildi. Maiolino, “GN-z11 gibi çok genç galaksiler gaz bakımından zengindir, dolayısıyla kara delikler için çok fazla besin sağlarlar” diye vurguluyor.
Günaydın Berlin
Bülten
Kayıt olduğunuz için teşekkürler.
E-postayla bir onay alacaksınız.
Yerçekimi canavarlarının “tohumlarını” tespit edin
Süper kütleli kara deliklerin oluşumunun izini sürmek için gökbilimcilerin, aletlerini kullanarak kozmosun ilk günlerine daha da derinlere inmeleri ve orada, tabiri caizse, bu yerçekimi canavarlarının “tohumlarını” tespit etmeleri gerekiyor. Maiolino ve meslektaşları bunun için iyi fırsatlar görüyor: James Webb Uzay Teleskobu'nun uzak galaksilerden gelen zayıf radyasyona karşı duyarlılığı, önümüzdeki yıllarda kozmik gelişimin daha erken dönemlerinde çok daha fazla kara delik keşfetmeye yetecek kadar büyük. (dpa/fwt)
Kara delikler, Güneşimizin kütlesinin kat kat üzerinde olan yıldızların nükleer enerji rezervlerini tüketmesi sonucu oluşur. Bir süpernova patlamasında yıldızlar gaz kabuklarını uzaya fırlatırken iç kısımları amansız bir şekilde çöker. Böyle bir yıldız kalıntısının kütleçekimi sonunda o kadar güçlü hale gelir ki, ışık bile kaçamaz; dolayısıyla kara delik adı da buradan gelir.
Kara delikler çevrelerindeki maddeyi emerek zamanla kütle kazanabilirler. Ancak teorik tahminlere göre, bir kara deliğin uzak galaksi GN-z11'de keşfedilen nesne gibi süper kütleli hale gelmesi için yaklaşık bir milyar yıla ihtiyacı var.
Reklam | Okumaya devam etmek için kaydırın
Işığın 13,4 milyar yıllık yolculuğu
Araştırmacılar tarafından galaksiden alınan ışığın Dünya'ya ulaşması 13,4 milyar yıl sürdü; yani gökbilimciler galaksiyi ve onun kara deliğini, kozmosun sadece 400 milyon yaşında olduğu bir zamanda görüyorlar. Maiolino, “Bu kadar büyük bir kara deliği görmek için çok erken” diyor. “Dolayısıyla bu tür kara deliklerin oluşup gelişebileceği başka yollar aramalıyız.”
Maiolino ve meslektaşları iki olasılık görüyor: Ya kara delik, bir yıldızın çöküşünden çok daha büyük bir kütleye sahip, daha önce bilinmeyen bir süreç tarafından yaratıldı. Veya gelişimi boyunca, en azından geçici olarak teorik modellerin öngördüğünden çok daha fazla gazı absorbe edebildi. Maiolino, “GN-z11 gibi çok genç galaksiler gaz bakımından zengindir, dolayısıyla kara delikler için çok fazla besin sağlarlar” diye vurguluyor.
Günaydın Berlin
Bülten
Kayıt olduğunuz için teşekkürler.
E-postayla bir onay alacaksınız.
Yerçekimi canavarlarının “tohumlarını” tespit edin
Süper kütleli kara deliklerin oluşumunun izini sürmek için gökbilimcilerin, aletlerini kullanarak kozmosun ilk günlerine daha da derinlere inmeleri ve orada, tabiri caizse, bu yerçekimi canavarlarının “tohumlarını” tespit etmeleri gerekiyor. Maiolino ve meslektaşları bunun için iyi fırsatlar görüyor: James Webb Uzay Teleskobu'nun uzak galaksilerden gelen zayıf radyasyona karşı duyarlılığı, önümüzdeki yıllarda kozmik gelişimin daha erken dönemlerinde çok daha fazla kara delik keşfetmeye yetecek kadar büyük. (dpa/fwt)